26. Radiotherapie x15

Opnieuw: erop klimmen, billen tegen het balkje, hoofd in de hoofdsteun, kussen onder mijn knieën, armen in de armsteunen boven mijn hoofd. Ze zetten laserstralen aan om te kijken of ik recht lig. De verticale laser over mijn neus, tussen mijn borsten door tot de navel. De horizontale laser recht over mijn borsten. En een extra laser check voor de oksel. Ook plakken ze een ijzerdraadje op de hechting rechts, zodat dat litteken goed zichtbaar wordt op de scan en ze weten wat dat is.

Vervolgens checken ze het infuus. Werkt niet. Huh? Wat gek. Hiervoor wel. Arm weer uit de steun, verpleegkundige er weer bij, nog een keer checken: werkt wel! Hm. Wat blijkt, doordat mijn arm in een knik boven mijn hoofd ligt, loopt de vloeistof niet door het slangetje. Dus daar komt de tape! Het infuus wordt strakker op de huid getrokken en vast getapet met pleistertape. Het lijkt een soort lift van de arm huid. En dan werkt het wel. Arm weer in de armsteun. Nu moet ik zo stil mogelijk blijven liggen. Dan word ik de scan ingeschoven. We oefenen de adem-inhoud-methode een keer en dan gaan we echt scannen. Eerst een algemene scan voor het totaalbeeld. Daarna de scan voor de deelgebieden / in plakjes. Daarvoor komt de verpleegkundige terug om de contastvloeistof in te spuiten. Ze zegt nog grappend: die vloeistof ga je wel voelen. Nou en of! Een seconde na het inspuiten voel ik al warmte: 1. op mijn schaamlippen - alsof je in je broek plast, 2. in mijn handpalmen die extreem warm werden, 3. in mijn onderbuik en 4. warme wangen. Hoort erbij blijkbaar.

Wanneer de scan klaar is moet ik vooral stil blijven liggen. Ik wordt het apparaat weer uitgeschoven. De verpleegkundigen komen er weer bij en zetten puntjes op mijn lichaam: twee links, twee tussen en twee rechts naast mijn borsten en twee in de rechteroksel. De volgende mededeling was: “zo nu ga ik even de tattoo-pen klaarmaken”. Binnen 2 minuten ben ik de niet-zo-trotse eigenaar van 8 tattoo’s! Top.

Een week later is het tijd voor mijn eerste bestraling. Net voordat we naar binnen lopen ben ik een beetje zenuwachtig. Ondanks de goede uitleg, weet je toch niet helemaal wat je precies kunt verwachten. Ik was snel aan de beurt. Werd begeleidt naar een kleedkamertje, mocht mijn bovenlijf ontbloten. Daarna werd ik opgehaald. Gelijk rechts uit het kleedkamertje is de controlekamer. Vanuit daar houden ze mij dadelijk in de gaten. We lopen links door een gang die in de bocht naar rechts draait. Daar staat het apparaat. Ik mocht gelijk weer op de tafel gaan liggen. In dezelfde houding als op de CT-scan. Ik word recht gelegd, de lasers gaan aan. Een groene en een rode. Op de millimeter moet ik recht liggen. Dan schuiven ze twee schotten aan weerszijden uit. Die zijn nodig voor de controle scan op dit apparaat. We doen de ademhalingsoefening, met ingehouden adem doen ze een laatste controle. En dan gaan ze weg. Ik moet muisstil blijven liggen. Hmm mijn schoenen irriteren, maar ook die moet ik stil laten liggen. Dan gaan we beginnen; haal adem, blaas uit, haal adem, blaas uit, haal dieper adem en houd vast. Eerst de scan.. poe die duurt lang, stiekem twee teugen extra lucht genomen na 22 seconden. Gelukkig was de scan goed en verschuiven ze mij met tafel en al nog ietsje zodat ik echt recht lig. Daarna begint het echt! Weer de adem inhouden, het apparaat begint te knetteren (alsof je statisch geladen bent) en te zoemen. Dan draait het langzaam om je heen. In mijn geval bestralen ze in 6 delen, zodat ik iedere keer genoeg tijd en rust krijg om mijn adem goed in te houden. De 5 volgende keren telde ik de seconden mee tijdens het adem inhouden. Dat geeft mijn hersenen wat te doen. Maar de daadwerkelijke bestralingen gingen veel sneller. Toen was het alweer klaar. Al met al stond ik na 20 min weer buiten. Alle 14 andere keren gingen ongeveer gelijk aan het zojuist beschreven ritueel.

Hoe werkt het apparaat?

Je gaat liggen. Ze checken hoogte, breedte, lengte aan de hand van de tattoopuntjes. Dan zetten ze het apparaat klaar voor de scan. Dan beweegt de tafel omhoog naar de beginpositie. De bestaalunit beweegt helemaal naar rechts. Deze scant in 27 seconden om te checken of je goed ligt. Dan controleren de medewerkers die scan en zorgen ervoor dat je echt recht ligt. De tafel beweegt altijd nog iets om mij exact goed te leggen.

Dan zetten ze het apparaat klaar voor de bestraling. De unit begint altijd recht boven mij. Ik kan in de ‘kop’ kijken en zie de lamellen (zo worden de dunne schijfjes in het apparaat genoemd) verschuiven tot allemaal verschillende posities. Vervolgens de ademhalingsinstructie. 2 sec na het vasthouden van de adem begint de bestraling. Eerst een soort statisch geknetter en dan slaat het aan. Dat lijkt op een continu geluid van een fax apparaat (yes I know ik word ook oud) en begint te bewegen. In mijn geval naar links. Na 18-20 sec is het eerste deel klaar. Dan hoor ik de lamellen weer anders positioneren, weer ademhalingsinstructie en de bestraling zo’n 20 sec naar links. Nog 3x. Vervolgens nog 2x terug naar links en dan is het klaar.

Die lamellen bewegen ook tijdens de bestraling mee omdat vanuit iedere hoek dat het apparaat draait het bestralingsgebied net anders is. Dus dat gebeurd heel nauwkeurig. Je wilt immers geen gebied bestralen wat niet nodig is.

Vanaf bestraling 5 merk ik wel dat ik steeds meer vermoeid raak. Vooral van alle prikkels. Precies wat de radioloog vooraf al zei. Iedere dag op de klok kijken, tijd in de gaten houden, op tijd aanwezig zijn, uitkleden, in de koele ruimte op een uber harde ‘plank’ gaan liggen, recht gelegd/ gesjord worden door twee verpleegkundigen, ademhalingsoefeningen, het draaiende apparaat om je heen, het gezoem, geknetter, lawaai om je heen. Proberen te concentreren op je ademhaling, weer van de plank af, omkleden en naar huis. Slechter slapen door de anti-hormoonmedicatie. En de andere ongemakken van die hormoontherapie komen nu verder tot uiting (na 8 weken slikken) bijvoorbeeld: gewichtspijn (ik voel mij 80 af en toe), droge slijmvliezen (en dus dunnere huid die snel kapot knapt - ook leuk voor down under).

Wat is dat nou eigenlijk bestralen?

Bestraling = aanpassing van het dna van je cellen. De cellen worden zo beschadigd dat ze zich niet verder kunnen delen, of dat hun stofwisseling ontregeld raakt. Handig voor kankercellen, minder leuk voor gezonde cellen. Deze gezonde cellen herstellen zich gelukkig beter dan kankercellen. 

In Nederland wordt bij bestraling van patiënten met kanker vrijwel altijd gebruik gemaakt van een behandeling met fotonen. Dit zijn onzichtbare stralen, elektromagnetische golven, waarmee ook röntgenfoto’s worden gemaakt. Fotonen geven hun dosis af in het te bestralen gebied (de tumor). Maar geven ook dosis af aan omliggende gezonde weefsels.

Dat gezonde weefsel kan dan ook beschadigd raken. Dit kan deels herstellen, maar ook blijvende schade hebben. Dit hoeft zich niet gelijk na de bestraling te openbaren, maar kan ook na 5 jaar pas ontstaan. Zo heftig is bestraling eigenlijk. Niet perse op het moment zelf, maar je weet nooit of er nog voelbare schade gaat ontstaan de komende jaren.

Bijvoorbeeld: